O Bosque Atlántico

Dentro do termo de Bosque Atlántico incluímos os distintos bosques nativos das costas occidentais europeas, asociados a climas temperados e húmidos. Estes bosques, que outrora cubrían vastas extensións de territorio desde o norte da península ibérica ata as costas de Irlanda e Escocia, son na actualidade un dos ecosistemas máis escasos e ameazados do mundo.

Os bosques atlánticos constitúen un dos máximos expoñentes de biodiversidade e complexidade entre os hábitats forestais do vello continente, albergando unha elevada cantidade de especies e cumprindo un papel ecolóxico de vital importancia na regulación hidrolóxica ou a protección e xeración do chan.

dsc_0582

Ao formar un bioma a escala continental, cabería pensar no Bosque Atlántico como unha gran unidade ecolóxica, uniforme e constante ao longo de toda a súa distribución xeográfica, con todo, trátase dun mosaico de hábitats e tipos de bosque con grandes diferenzas entre unhas e outras localizacións, dando lugar a un gran patrimonio natural con multitude de variacións locais tanto en estrutura como en composición de especies. Se analizamos un fragmento de bosque na costa atlántica do norte de Galicia, podemos observar un ecosistema diferente ao que aparece na conca do río Bidasoa en Navarra, a Bretaña francesa ou as costas irlandesas, sendo todos eles distintos.

A pesar destas diferenzas, propiciadas non só pola distancia xeográfica, senón tamén polas distintas condicións físicas de cada territorio, a diferente evolución e adaptación das especies ou o contexto histórico de cada lugar, podemos definir unha serie de características comúns para o conxunto de bosques incluídos na categoría de Bosque Atlántico:

  • un clima temperado e oceánico, con abundantes precipitacións e temperaturas suaves ao longo do ano, veráns frescos e invernos non excesivamente fríos;
  • árbores de folla caduca como especies dominantes no dosel arbóreo, de xéneros como os Quercus, Fraxinus, Betula, Ulmus ou Fagus, entre outros;
  • estratos vexetais ben desenvolvidos, con abundancia de arbustos produtores de froitos, plantas epífitas, fieitos, lianas e enredadeiras, liques e briófitos.

Simplificando moito a complexidade de tipos de bosque atlántico, podemos establecer dous grandes grupos. Por unha banda, os bosques termófilos, situados en zonas costeiras ou terras baixas con pouca continentalidade, xeralmente en lugares onde os grandes vales fluviais permiten que a influencia marítima e o efecto de regulación térmica do océano chegue terra dentro. Doutra banda os bosques de montaña, de terras altas e chairas interiores con climas máis continentais.

DSC_0745 (3)

Os bosques termófilos sitúanse en zonas de climas moi temperados e gozan de invernos suaves, con moi poucas ou nulas xeadas e unha amplitude térmica moi pequena, o que permite a existencia de especies como loureiros, madroños ou fieitos relictos de carácter subtropical. No caso dos bosques de montaña, están sometidos a maiores amplitudes térmicas, con xeadas e nevadas invernais, que limitan a presenza de especies que non soportan temperaturas baixas, ademais de reducir o período de crecemento e actividade das plantas.